Χρυσόστομος Μακρής, Καλλιτεχνικός – Μουσικός Διευθυντής & Μαέστρος της χορωδίας «Ἐν χορδαῖς καὶ ὀργάνῳ» - Η παράδοση ως ζωντανή πράξη

Όταν η παράδοση δεν ψιθυρίζει – τραγουδά

Γράφει - παρουσιάζει η Σταματίνα Καρελιώτη

Υπάρχουν στιγμές που η παράδοση δεν ζητά να τη «διασώσουμε».
Ζητά απλώς να τη ζήσουμε.

Σε έναν τόπο που τρέχει, που αλλάζει και συχνά ξεχνά, υπάρχουν άνθρωποι και συλλογικότητες που επιμένουν να κρατούν τον ρυθμό αλλού. Όχι από νοσταλγία, αλλά από βαθιά ανάγκη. Ανάγκη να θυμηθούμε ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε και, κυρίως, πώς μπορούμε να συνεχίσουμε.

Η Βυζαντινή και Παραδοσιακή Χορωδία Αναβύσσου «Ἐν χορδαῖς καὶ ὀργάνῳ» δεν γεννήθηκε για να επαναλάβει σχήματα του χθες. Γεννήθηκε για να αποδείξει ότι η μουσική μας παράδοση δεν είναι μουσειακό έκθεμα, αλλά ζωντανός οργανισμός: αναπνέει, διδάσκεται, δοκιμάζεται, ανεβαίνει στο αναλόγιο, βγαίνει στη σκηνή, ταξιδεύει.

Με οδηγό τον κ. Χρυσόστομο Μακρή, παιδιά, έφηβοι και ενήλικες συναντιούνται όχι απλώς για να τραγουδήσουν, αλλά για να συντονίσουν φωνές, μνήμες και ήθος. Από τη λειτουργική πράξη μέχρι το παραδοσιακό τραγούδι της γειτονιάς, από την πρόβα στον ναό μέχρι τη σκηνή ενός φεστιβάλ, η χορωδία χτίζει κάτι σπάνιο: μια κοινότητα.

Σε μια εποχή που όλα μετριούνται σε views και likes, εδώ η αξία μετριέται αλλιώς:
σε βλέμματα συγκίνησης, σε παιδικές φωνές που μαθαίνουν να ακούνε, σε ενήλικες που θυμούνται ξανά, σε μουσικές που δεν χαϊδεύουν απλώς το αυτί, αλλά ακουμπούν την ψυχή.

Αυτό το αφιέρωμα δεν είναι απλώς μια παρουσίαση.
Είναι μια υπενθύμιση πως όταν η παράδοση βρει ανθρώπους να τη υπηρετήσουν με γνώση και τόλμη, τότε δεν σβήνει.
Αντηχεί.

Συνέντευξη με τον καλλιτεχνικό – μουσικό Διευθυντής της χορωδίας 

«Ἐν χορδαῖς καὶ ὀργάνῳ

Σταματίνα Καρελιώτη: Ποιο ήταν το πρώτο σας μουσικό βήμα; Πότε καταλάβατε ότι η ψαλτική και η παραδοσιακή μουσική θα γίνουν ο δρόμος σας;

Χρυσόστομος Μακρής: Μία τυχαία μέρα, σε ηλικία περίπου οκτώ χρονών, έπεσε στα χέρια μου μια μελόντικα από μια φίλη, χωρίς να φαντάζομαι πόσο καθοριστική θα αποδεικνυόταν αυτή η μέρα. Από εκείνη τη στιγμή γεννήθηκε ένας δυνατός δεσμός με τη μουσική, ένας δεσμός που δεν έμεινε επιφανειακός. Απλώς τότε έγινε το πρώτο βήμα στο μουσικό μου μονοπάτι.
Με τον χρόνο αυτός ο δεσμός βάθαινε και με οδήγησε σταδιακά στην ψαλτική και στην παραδοσιακή μουσική, που τελικά έγιναν ο δρόμος και η έκφρασή μου.

Σ.Κ.: Ποιοι ήταν οι δάσκαλοί σας και ποια διδάγματα κρατάτε ακόμη ζωντανά στη διδασκαλία σας;

Χ.Μ.: Υπήρξα πραγματικά τυχερός, γιατί στον δρόμο μου συνάντησα πολύ αξιόλογους δασκάλους, ανθρώπους με βαθιά γνώση της μουσικής, αλλά και με ουσιαστική κατανόηση του ψυχισμού του μικρού τότε Χρυσόστομου. Αυτή η ανθρώπινη προσέγγιση ήταν καθοριστική για τη διαμόρφωσή μου.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον πρώτο μου δάσκαλο στο αρμόνιο, τον Φίλιππο Χίο. Με μία μόνο κουβέντα του με ανέβασε στα ουράνια: «Εσύ θα πρέπει να πας σε μεγαλύτερο και κεντρικότερο ωδείο». Ήταν η επιβεβαίωση που χρειαζόμουν για να πιστέψω στον εαυτό μου και να αρχίσω να χτίζω, σιγά-σιγά, όλα εκείνα που θα ακολουθούσαν στη μουσική μου πορεία.

Στη συνέχεια διασταυρώθηκα με μεγάλα ονόματα της ψαλτικής τέχνης και με πλούσια συγγραφή, όπως τον κ. Μηναΐδη Μηνά, τον κ. Γιακαλή Κωνσταντίνο και τον κ. Δερμούση Παναγιώτη.

Από τους δασκάλους μου κρατώ ακόμη ζωντανή ολόκληρη τη φυσιογνωμία τους: τη στάση ζωής, τη θεολογική τους θεώρηση και τον τρόπο με τον οποίο προσέγγιζαν τη μουσική ως λειτούργημα και όχι απλώς ως γνώση. Δεν περιορίστηκαν ποτέ στη στείρα μετάδοση τεχνικών ή θεωρίας. Με δίδαξαν ότι ένας δάσκαλος οφείλει να εμπνέει, να καθοδηγεί με το παράδειγμά του και να διαμορφώνει ανθρώπους, όχι μόνο μουσικούς. Αυτό ακριβώς προσπαθώ να υπηρετώ και σήμερα στη διδασκαλία μου.

Σ.Κ.: Πώς θα περιγράφατε τη μουσική σας φιλοσοφία σε μία μόνο φράση;

Χ.Μ.: Η μουσική ως διακονία και η διδασκαλία ως πράξη αγάπης και ευθύνης.

Σ.Κ.: Τι σας εμπνέει περισσότερο: η παράδοση όπως τη βρήκαμε ή η παράδοση όπως εξελίσσεται;

Χ.Μ.: Με εμπνέει η παράδοση όταν τολμά να εξελιχθεί. Όχι ως μουσειακό απολίθωμα, αλλά ως ζωντανός οργανισμός που συνομιλεί με το σήμερα. Με ιντριγκάρει βαθιά όταν σύγχρονα μουσικά σχήματα παίρνουν παραδοσιακά τραγούδια και τα μεταφέρουν στο παρόν με γνώση και αισθητική, χωρίς να προδίδουν την ψυχή τους. Εκεί, για μένα, η παράδοση δικαιώνεται.

Σ.Κ.: Ποια στιγμή της πορείας σας θεωρείτε καθοριστική για τη μουσική σας ταυτότητα;

Χ.Μ.: Ήταν Κυριακή, ξημερώματα. Πλησίαζαν Χριστούγεννα. Το κρύο βαρύ, διαπεραστικό, κι όμως, μέσα μου ίδρωνα και ξεΐδρωνα. Τη στιγμή που ανέβηκα το σκαλοπάτι του στασιδιού, ένιωσα πως περνούσα ένα αόρατο όριο…
2010. Άγιος Νικόλαος, λιμανάκι, Πόρτο Ράφτη. Απέναντι τα καΐκια, δεμένα σιωπηλά, όρθια στις προσταγές του καπετάνιου τους. Κι εγώ, για πρώτη φορά, καπετάνιος πια στο δικό μου ψαλτήρι.
Αυτή ήταν η στιγμή μου. Εκεί ένιωσα να διαμορφώνεται η μουσική μου ταυτότητα.

Σ.Κ.: Πώς ξεκίνησε η ιδέα δημιουργίας της συγκεκριμένης χορωδίας και ποιο ήταν το όραμά σας όταν κάνατε το πρώτο βήμα;

Χ.Μ.: Το 2021 η δημιουργία χορωδίας δεν ήταν στα άμεσα σχέδιά μου. Ήμουν προσηλωμένος στη Βυζαντινή Μουσική, στη διδασκαλία και στους μαθητές μου, πιστεύοντας ότι όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή, αυτό το βήμα θα ωριμάσει μόνο του μέσα μου. Όμως ένα όμορφο πρωινό προέκυψε η ανάγκη συμμετοχής των Αγίων Θεοδώρων σε εκδήλωση αφιερωμένη στα εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Αυτή η ανάγκη έγινε η αφορμή. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους. Το όραμά μου ήταν, και παραμένει, η δημιουργία ενός χορωδιακού συνόλου που θα λειτουργεί ως κοινότητα• ενός χώρου όπου η παράδοση θα συναντά τη σύγχρονη ευαισθησία, όπου η μουσική δεν θα είναι απλώς εκτέλεση, αλλά βίωμα, μνήμη και συλλογική εμπειρία.

Σ.Κ.: Ποιο είναι το μεγαλύτερο μουσικό στοίχημα όταν δουλεύετε με παιδιά και ποιο όταν δουλεύετε με ενήλικες;

Χ.Μ.: Η διδακτική προσέγγιση είναι εντελώς διαφορετική όταν εργάζεσαι με παιδιά και εντελώς διαφορετική όταν απευθύνεσαι σε ενήλικες. Στους ενήλικες, το μεγαλύτερο μουσικό στοίχημα είναι η απομνημόνευση και η υπέρβαση των αναστολών που φέρνει η ηλικία. Το πιο καθοριστικό στοίχημα της πορείας μου το έβαλα όταν ανέλαβα την πρώτη τάξη Βυζαντινής Μουσικής, όπου όλοι οι μαθητές ήταν ήδη κάποιας ηλικίας. Εκεί τόλμησα να τους μυήσω στη Βυζαντινή Μουσική, τη δυσκολότερη και πιο πολύπλοκη μουσική γλώσσα. Και νομίζω πως, με τη βοήθεια του Θεού, τα καταφέραμε. Μέχρι τότε θεωρούσα τυχερούς τους καθηγητές που είχαν μικρά παιδιά. Όταν όμως απέκτησα μικρούς μαθητές, συνειδητοποίησα το λάθος μου. Εκεί το στοίχημα ήταν διαφορετικό και μεγαλύτερο θα τολμούσα να πω: πώς το να κατευθύνω αυτό το δυνατό και ορμητικό ποτάμι ενέργειας προς τη μάθηση, πώς να μετατρέψω την κίνηση, τη φαντασία και την ανυπομονησία σε δημιουργική μουσική πράξη.

Σ.Κ.:Τι θεωρείτε πιο σημαντικό για έναν χορωδό: η φωνή, η ψυχή ή η πειθαρχία;

Χ.Μ.: Πιστεύω πως το πιο σημαντικό για έναν χορωδό είναι η ψυχή. Όταν η ψυχή είναι δοσμένη στη μουσική, τότε σχεδόν αναγκαστικά καλλιεργούνται και τα άλλα δύο: και η φωνή και η πειθαρχία, στο μέτρο του δυνατού. Η τεχνική και η πειθαρχία μπορούν να διδαχθούν• η ψυχική συμμετοχή όμως είναι εκείνη που δίνει νόημα, συνοχή και αλήθεια στο χορωδιακό σύνολο.

Σ.Κ.: Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση όταν συνδυάζετε Βυζαντινή με Παραδοσιακή μουσική σε ένα χορωδιακό σύνολο;

Χ.Μ.: Η μεγαλύτερη πρόκληση στον συνδυασμό Βυζαντινής και Παραδοσιακής μουσικής μέσα στο ίδιο χορωδιακό σύνολο βρίσκεται στο τελικό αποτέλεσμα που θέλεις να επιτύχεις. Πρόκειται για δύο διαφορετικές μουσικές «γλώσσες», με διαφορετική γραφή, ύφος και απαιτήσεις: από τη μία η βυζαντινή παρασημαντική και από την άλλη το παραδοσιακό τραγούδι. Για να συνυπάρξουν αρμονικά στο ίδιο σύνολο απαιτείται πολλή δουλειά, κοινή αντίληψη και κυρίως συνεχείς πρόβες. Πρόβες που δεν στοχεύουν μόνο στην ακρίβεια, αλλά και στην αλλαγή νοοτροπίας και ήχου από τη μία μουσική στον άλλην.

Σ.Κ.:Υπάρχει κάποια συναυλία ή στιγμή της χορωδίας που θα θυμάστε για πάντα; Γιατί;

Χ.Μ.: Τώρα, με μεγαλύτερη ωριμότητα, μπορώ να πω πως όλες οι εκδηλώσεις της χορωδίας μας είναι πονήματα ψυχής. Και γι' αυτό νιώθω βαθιά ευγνωμοσύνη για όσα μου χαρίζουν οι μαθητές μου σε κάθε μας συναυλία. Υπάρχει όμως μία στιγμή που θα θυμάμαι για πάντα: η πρώτη μου συναυλία. Είναι τόσο βαθιά χαραγμένη στη μνήμη μου, που θυμάμαι ακόμη και τι φορούσα. Ήμουν μόλις δεκαπέντε χρονών και τότε παρακολουθούσα μαθήματα αρμονίου και σολφέζ στο Πειραϊκό Ωδείο. Το ωδείο είχε προκηρύξει έναν εσωτερικό διαγωνισμό–συναυλία στο αμφιθέατρο του Δήμου. Θυμάμαι πως δανείστηκα ένα κοστούμι, έβαλα γραβάτα, πήρα μαζί μου τον φίλο μου τον Άρη και ανέβηκα στη σκηνή με όλη την αγωνία και τον ενθουσιασμό της ηλικίας. Και γύρισα κρατώντας το τρίτο βραβείο. Ήταν μια εμπειρία που μου έδωσε θάρρος, αυτοπεποίθηση και τη βεβαιότητα ότι ο δρόμος της μουσικής άξιζε να συνεχιστεί.

Σ.Κ.:Πιστεύετε ότι η Βυζαντινή μουσική έχει θέση στη σύγχρονη κοινωνία των social media και των γρήγορων εντυπώσεων;

Χ.Μ.: Η Βυζαντινή Μουσική πάντοτε θα έχει θέση στην κοινωνία, ανεξαρτήτως εποχής. Είναι η ταυτότητά μας, η ιστορία μας• χωρίς ιστορία δεν έχουμε μέλλον, και χωρίς τη Βυζαντινή Μουσική και την παράδοση δεν έχουμε μουσικό προσανατολισμό. Η ραγδαία καθημερινότητα και ο ρυθμός της σύγχρονης κοινωνίας μάς επιβάλλουν να χρησιμοποιούμε τα social media ως εργαλεία μάθησης. Zoom, Skype, YouTube και διαδικτυακά μαθήματα είναι σήμερα τα σύγχρονα μέσα για να προβάλλουμε τη μουσική μας μέσα από τις πλατφόρμες και να διδάξουμε την παλιά παράδοση μέσα από το νέο και εκσυγχρονιστικό παρόν, συνδέοντας έτσι την ιστορία με τη σύγχρονη εμπειρία των μαθητών μας.

Σ.Κ.:Πώς ανταποκρίνονται τα σημερινά παιδιά στην παραδοσιακή και βυζαντινή μουσική; Είναι πιο ανοιχτά ή πιο δύσπιστα;

Χ.Μ.: Δεν υπάρχουν «ανοιχτά» ή «κλειστά» παιδιά• υπάρχουν γονείς που ανοίγουν ή κλείνουν την πόρτα της παράδοσης. Μέσα στην οικογένεια γεννιούνται τα πρώτα ακούσματα, εκεί γίνεται η πρώτη ζύμωση της μουσικής, εκεί αρχίζει η σχέση με τις ρίζες μας. Κι όμως, η παράδοση ρέει μέσα μας σαν αίμα• είναι στο DNA μας. Ακόμη και όταν η σύγχρονη εποχή, οι φίλοι ή άλλες μουσικές προτιμήσεις την κρατούν κρυμμένη, πάντα βρίσκει τρόπο να φανερωθεί. Ένα πανηγύρι, ένας γάμος, μια στιγμή χαράς αρκούν για να ξεχυθεί• να μεταμορφωθεί σε τραγούδι, σε χορό, σε συλλογική έκφραση που αγγίζει ψυχή και καρδιά.

Σ.Κ.:Θεωρείτε ότι υπάρχει σωστή εκπροσώπηση της παραδοσιακής μουσικής στους πολιτιστικούς φορείς της χώρας;

Χ.Μ.: Κύτταρα της παράδοσης υπάρχουν πολλά• αυτό που λείπει είναι ο εγκέφαλος που θα τα πολλαπλασιάσει και θα τα καθοδηγήσει. Στους περισσότερους πολιτιστικούς φορείς της χώρας λείπει το όραμα, η χρηματοδότηση και οι υποδομές• λείπει η τόλμη να μετατρέψουν την παράδοση σε ζωντανή, ενεργή εμπειρία για τους πολίτες. Χωρίς αυτό, η μουσική μας παραμένει μια ωραία ιδέα, κλεισμένη σε τοπικούς περιορισμούς και κοινότητες, κλεισμένη σε φακέλους και προγράμματα. Χρειάζεται στρατηγική, όραμα και δράση για να φτάσει στις νέες γενιές η παράδοση και να συνεχίσει να ζει πραγματικά.

Σ.Κ.:. Ποιο είναι το στοιχείο που, κατά τη γνώμη σας, διασώζει την αυθεντικότητα της παράδοσης μέσα στον χρόνο;

Χ.Μ.: Το στοιχείο που διασώζει την αυθεντικότητα της παράδοσης μέσα στον χρόνο είναι η ζωντανή μετάδοση, και σε αυτήν η σημασία του δασκάλου είναι καθοριστική. Όχι η απλή αναπαραγωγή ή η μουσειακή προσέγγιση, αλλά η καθημερινή επαφή με τη μουσική, το τραγούδι και τον χορό μέσα στην κοινότητα, στις οικογένειες, στα πανηγύρια και στα σχολεία. Όταν η παράδοση μεταδίδεται από δάσκαλο σε μαθητή, με σεβασμό στην ουσία της αλλά και με αγάπη, τότε παραμένει αυθεντική και ταυτόχρονα ζωντανή, ικανή να μιλήσει και στις νέες γενιές.

Σ.Κ.:Αν η Βυζαντινή μουσική ήταν άνθρωπος, τι χαρακτήρα θα είχε; Α αυστηρό, λυρικό, επαναστατικό ή κάτι άλλο;

Χ.Μ.: Αν η Βυζαντινή Μουσική ήταν άνθρωπος, θα είχε ταυτόχρονα λυρικό, αυστηρό και επαναστατικό χαρακτήρα. Λυρικό, γιατί η ύπαρξή της είναι να υπηρετεί τον Λόγο, προκαλώντας συναισθήματα προσευχητικά, παρακλητικά και δοξαστικά προς τον Θεό• αγγίζει δηλαδή την ψυχή και εκφράζει βαθιά πνευματικά συναισθήματα. Αυστηρό, γιατί στηρίζεται σε κανόνες, μέτρο και ακρίβεια που καθορίζουν την αρμονία της• και επαναστατικό, γιατί χωρίς την τόλμη, την καινοτομία και την αντισυμβατικότητα που επέδειξε μέσα στους αιώνες, δεν θα είχε φτάσει ζωντανή μέχρι σήμερα, συνεχίζοντας έτσι να εξελίσσεται, να ανανεώνεται και να μιλά με το σήμερα, προκαλώντας τον χρόνο και την εποχή. Με λίγα λόγια, είναι ένας ζωντανός οργανισμός που συνδυάζει την πνευματικότητα, την πειθαρχία και την τόλμη.

Σ.Κ.:Υπάρχει κάτι στη σημερινή μουσική πραγματικότητα που σας «ενοχλεί» ή σας λυπεί βαθιά;

Χ.Μ.: Η μουσική από μόνη της δεν με λυπεί ούτε με ενοχλεί• είναι τρόπος έκφρασης και ζωής. Κάποιοι μπορεί να επιλέγουν να εκφράζονται με τρόπο που εγώ θεωρώ «λανθασμένο», αλλά δεν είμαι εγώ σε θέση να κρίνω την επιλογή αυτή. Πιστεύω στη διαχρονικότητα της μουσικής• είμαι βέβαιος ότι, όπως ο χρυσός στο χωνευτήριο, θα λάμψει και θα αναδειχθεί ξανά, ανεξαρτήτως πρόσκαιρων παραφωνιών.

Σ.Κ.:Αν μπορούσατε να αλλάξετε ένα πράγμα στον τρόπο που διδάσκεται η μουσική στην Ελλάδα, ποιο θα ήταν;

Χ.Μ.: Αν μπορούσα να αλλάξω ένα πράγμα στον τρόπο που διδάσκεται η μουσική στην Ελλάδα, θα ήθελα να διδάσκεται η Βυζαντινή και η Παραδοσιακή Μουσική στα σχολεία με έναν καθολικό και ουσιαστικό τρόπο, και όχι ως «μπαλωματική» προσθήκη ή ως αναπλήρωση άλλων μαθημάτων. Η μουσική δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως περιθωριακό μάθημα• δεν πρέπει οι θέσεις για καθηγητές μουσικής να παραμένουν κενές ενώ προσλαμβάνονται άλλοι διδάσκοντες. Η μουσική είναι μαθηματικά, η μουσική είναι φυσική και πηγάζει από τους νόμους του σύμπαντος• στην αρχαία Ελλάδα ήταν θεμελιώδες μάθημα της φιλοσοφίας και της παιδείας. Σήμερα, δυστυχώς, παραμένει στο περιθώριο. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μαθητές που ασχολούνται με τη μουσική γίνονται συχνά πιο ευφυείς• ούτε ότι τα μουσικά σχολεία της χώρας καταγράφουν υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας στις πανελλαδικές εξετάσεις. Η μουσική αναπτύσσει τη σκέψη, τη συγκέντρωση και τη δημιουργικότητα• είναι μέσο πνευματικής καλλιέργειας που θα έπρεπε να βρίσκεται στο επίκεντρο της εκπαίδευσης και όχι στο περιθώριο.

Σ.Κ.:Έχει υπάρξει μαθητής που σας διέψευσε εντελώς — προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο;

Χ.Μ.: Ναι, έχω αντιμετωπίσει και τα δύο. Υπήρξαν μαθητές με χαμηλές ακουστικές ή φωνητικές ικανότητες, αλλά η μουσική ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους. Με τεράστιο ζήλο, υπομονή, επιμονή και μεγάλο χρόνο μελέτης, κατάφεραν να ξεπεράσουν τα όρια τους και να προοδεύσουν σημαντικά στη μουσική. Από την άλλη, υπάρχουν μαθητές με μεγάλες φωνητικές και μουσικές ικανότητες, τόσο μεγάλες που το μέλλον τους φαίνεται λαμπρό μπροστά σου, κι όμως τα παρατάνε άνευ λόγου και αιτίας. Θα 'λεγες ότι δόθηκαν δεξιότητες σε ανθρώπους που δεν ήταν έτοιμοι ή κατάλληλοι να τις εκτιμήσουν, με αποτέλεσμα το ταλέντο ή η κλίση τους να μην αναδειχθεί όπως θα έπρεπε.

Σ.Κ.:Τι θα λέγατε σε όσους θεωρούν ότι η παραδοσιακή και βυζαντινή μουσική είναι "μουσικές του χθες";

Χ.Μ.: Χωρίς το χθες, υπάρχει το σήμερα; Η παραδοσιακή και η βυζαντινή μουσική αναπνέει μέσα στον χρόνο γιατί συνεχίζει να συγκινεί, να εμπνέει και να ζει μέσα από τις ψυχές των ανθρώπων, ταξιδεύοντας από γενιά σε γενιά και κρατώντας την πάντα ζωντανή, φωτεινή και ανίκητη.

Σ.Κ.:Τι όνειρο ή μεγάλος στόχος απομένει για εσάς; Κάτι που δεν έχετε ακόμη τολμήσει;

Χ.Μ.: Έμαθα, σε ό,τι κάνω και όπου κι αν βρίσκομαι, να βάζω τη δική μου σφραγίδα. Ο μεγάλος μου στόχος και όνειρο, που δεν έχω ακόμη τολμήσει, είναι να βάλω ο ίδιος το πρώτο λιθαράκι ώστε η Βυζαντινή και η Παραδοσιακή Μουσική να εισαχθεί στα σχολεία της τοπικής μου κοινωνίας και ευρύτερα στην συνέχεια. Θέλω να φέρω τη μουσική στο επίκεντρο της εκπαίδευσης, όχι ως περιθωριακό μάθημα, αλλά ως ουσιαστικό κομμάτι της παιδείας, ώστε οι νέες γενιές να συνδεθούν με τις ρίζες τους, να ανακαλύψουν την πνευματικότητα και την ομορφιά της παράδοσης και να γνωρίσουν τον πλούτο της ελληνικής μουσικής κληρονομιάς.

Βυζαντινή & Παραδοσιακή Χορωδία Αναβύσσου

«Ἐν χορδαῖς καὶ ὀργάνῳ»

Η Βυζαντινή και Παραδοσιακή Χορωδία Αναβύσσου «Ἐν χορδαῖς καὶ ὀργάνῳ» αποτελεί ένα ζωντανό κύτταρο πολιτισμού στον Δήμο Σαρωνικού, με σταθερό προσανατολισμό στη διατήρηση, τη διδασκαλία και τη σύγχρονη ανάδειξη της βυζαντινής και της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής. Ιδρύθηκε το 2022 από τον Χρυσόστομο Μακρή, ο οποίος είναι και Καλλιτεχνικός – Μουσικός Διευθυντής και Μαέστρος της χορωδίας, με όραμα τη δημιουργία ενός συνόλου που δεν αναπαράγει απλώς την παράδοση, αλλά τη βιώνει και τη μεταδίδει ουσιαστικά στις νεότερες γενιές.

Έδρα της χορωδίας είναι ο Ιερός Ναός Αγίων Θεοδώρων Αναβύσσου, ενώ τα μαθήματα και οι πρόβες πραγματοποιούνται σε διαφορετικά σημεία της περιοχής, καλύπτοντας ευρύτερα τον Δήμο Σαρωνικού. Συγκεκριμένα, τα τμήματα λειτουργούν κάθε Τρίτη και Πέμπτη, από τις 17:45 έως τις 22:00, στο παράρτημα του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σαρωνίδας, καθώς και κάθε Δευτέρα, από τις 17:45 έως τις 22:30, στο παράρτημα της Αγίας Μαρίνας Αλυκού.

Η χορωδία περιλαμβάνει τμήματα Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής, καθώς και εκμάθηση παραδοσιακών μουσικών οργάνων, όπως ταμπουράς, τουμπελέκι και παραδοσιακό βιολί. Απευθύνεται σε αρχάριους, προχωρημένους, καθώς και σε μαθητές Πτυχίου και Διπλώματος, καλύπτοντας όλες τις ηλικίες: παιδικά τμήματα από 6 έως 12 ετών, εφηβικά από 12 έως 18 ετών και ενήλικες από 18 έως… 100 ετών, αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι η μουσική δεν έχει ηλικιακά όρια.

Κεντρικός άξονας της δράσης της χορωδίας είναι η εκμάθηση της Βυζαντινής μουσικής σε άμεση σύνδεση με την ελληνική παραδοσιακή μουσική, τόσο σε φωνητικό όσο και σε οργανικό επίπεδο. Η παράδοση αντιμετωπίζεται ως ζωντανή εμπειρία, που διδάσκεται, εφαρμόζεται και εξελίσσεται μέσα από τη συλλογική μουσική πράξη.

Οι παρουσιάσεις, οι εκδηλώσεις και τα φεστιβάλ αποτελούν το «οξυγόνο» της χορωδίας. Η «Ἐν χορδαῖς καὶ ὀργάνῳ» δίνει συστηματικά το παρόν σε Ιερούς Ναούς της περιοχής, σε εκδηλώσεις του Δήμου Σαρωνικού, σε συνεργασίες με άλλους δήμους και πολιτιστικούς φορείς, αλλά και στο εξωτερικό. Ενδεικτικά, από τις 22 έως τις 25 Φεβρουαρίου, η χορωδία θα ταξιδέψει στην Κωνσταντινούπολη, προκειμένου να συμμετάσχει σε Φεστιβάλ Χορωδιών, όπου θα ερμηνεύσει τραγούδια της «Πόλης», σε έναν τόπο υψηλού ιστορικού και πολιτισμικού συμβολισμού.

Στον Δήμο Αχαρνών, η ορχήστρα της χορωδίας, σε συνεργασία με τη Χορωδία του Δήμου, συμμετείχε με μεγάλη επιτυχία σε μουσική βραδιά αφιερωμένη στη Μικρά Ασία, πλαισιωμένη από ομιλία του διακεκριμένου δημοσιογράφου και συγγραφέα Γεωργίου Παπαθανασόπουλου. Στο αμφιθέατρο του Δήμου Σαρωνικού, η χορωδία παρουσίασε το έργο «Οδοιπορικό στη Βηθλεέμ», μια εκδήλωση φιλανθρωπικού χαρακτήρα, φιλοξενώντας τον κουμπαρά της «Γαλιλαίας», πρότυπης Μονάδας Ανακουφιστικής Φροντίδας για ασθενείς με καρκίνο τελικού σταδίου και νόσο του κινητικού νευρώνα. Η εκδήλωση στόχευε να εισαγάγει το κοινό στο πνεύμα των Χριστουγέννων, με ομιλητή τον Γεώργιο Πετρινόλη και με ψαλμούς και ύμνους του Αγίου Δωδεκαημέρου.

Η χορωδία συμμετείχε επίσης σε εκδήλωση του Δήμου Σαρωνικού προς τιμήν του Λόρδου Βύρωνα, που διοργάνωσε με επιτυχία το Δημοτικό Πανεπιστήμιο, ενώ είχε την τιμή να προσκληθεί και να «ζεστάνει» τις καρδιές των δημοτών παρουσιάζοντας τα παραδοσιακά κάλαντα σε χριστουγεννιάτικη εκδήλωση ανάμματος δέντρου στην Κερατέα. Παράλληλα, μετρά ήδη τρεις καλοκαιρινές εκδηλώσεις με παραδοσιακά τραγούδια από όλη την Ελλάδα.

Αυτή την περίοδο, η χορωδία προετοιμάζεται για μια ιδιαίτερα απαιτητική μουσική πρόκληση: την ερμηνεία των Διπλών Καταβασιών των Χριστουγέννων. Το μεγάλο στοίχημα έγκειται στον επαγγελματισμό που καλείται να επιδείξει ανήμερα των Χριστουγέννων, στις 5 τα ξημερώματα, στον Ιερό Ναό Αγίων Θεοδώρων, σε πραγματικό λειτουργικό χρόνο και ρυθμό ακολουθίας, εναρμονίζοντας τη φωνή της κατά αντιφωνία με το αριστερό ψαλτήρι και τη φωνή του Ιερέα, εκτελώντας μέλη με ιδιαίτερα υψηλές φωνητικές απαιτήσεις.

Στο πλαίσιο της συνεχούς εξέλιξης, η χορωδία επενδύει συστηματικά στους ανθρώπους της. Για τον λόγο αυτό, το νέο έτος θα φιλοξενήσει διήμερο master class χορωδιακής πράξης με τη διακεκριμένη μαέστρο Κατερίνα Βασιλικού, μία από τις πλέον αναγνωρίσιμες προσωπικότητες στον χορωδιακό χώρο. Το σεμινάριο απευθύνεται σε μαέστρους και χορωδούς που επιθυμούν να εξελιχθούν, να αποκτήσουν νέα εργαλεία, σύγχρονες προσεγγίσεις και ουσιαστική μουσική ανατροφοδότηση.

Το ρεπερτόριο της χορωδίας «μυρίζει» Ελλάδα και Βυζάντιο. Κάθε γωνιά του τόπου μας διαθέτει πολιτισμική και μουσική αξία που αξίζει να αναδειχθεί. Η «Ἐν χορδαῖς καὶ ὀργάνῳ» δεν συγκροτήθηκε για να σκαλίσει τις στάχτες του παρελθόντος, αλλά για να αναδείξει τη φωτιά της ελληνικής μουσικής παράδοσης. Θράκη, Κρήτη, Κύπρος, Κάσος, Άνδρος, Πελοπόννησος, Μυτιλήνη, Σάμος, Κέρκυρα, Σκύρος, Έβρος και Μικρά Ασία είναι μόνο μερικά από τα χρώματα της μουσικής παλέτας που καλείται να ζωντανέψει μνήμες στις καρδιές των ερμηνευτών και των ακροατών.

Ιδιαίτερη σημασία δίνεται και στη σχολή Βυζαντινής μουσικής, η οποία είναι αναγνωρισμένη από το κράτος, προσφέροντας στους νέους που αποκτούν πτυχίο άμεσα επαγγελματικά δικαιώματα, ανοίγοντας τον δρόμο για επαγγελματική αποκατάσταση στον χώρο της ψαλτικής και της μουσικής εκπαίδευσης.

Για περισσότερες πληροφορίες, η χορωδία «Ἐν χορδαῖς καὶ ὀργάνῳ» είναι διαθέσιμη στα τηλέφωνα 699 4114143 και 22910 71142, στο email xrmakris@yahoo.gr, καθώς και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης YouTube και Facebook με την ονομασία Εν Χορδαίς και Οργάνω.